پیت ماس چیست؟

پیت ماس نوعی بستر کشت برای گیاهان مختلف است که بیشتر مصارف گلخانه ای دارد . بدین معنا که از پیت ماس برای کاشت جوانه در گلخانه، برای پرورش گل در محیط آپارتمان و غیره استفاده میشود. پیت ماس یکی از مناسب ترین خاک ها  برای کاشت بیشتر گل‌ها و گیاهان آپارتمانی، انواع کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها، بن سای، بنفشه آفریقایی، کاج مطبق و پرورش قارچ است. استفاده از خاک پیت ماس در ترکیب با دیگر انواع خاک باعث حفظ رطوبت خاک، افزایش قدرت حاصلخیزی و بهبود زهکشی خاک می‌شود. در اینجا شما را با ویژگی‌های پیت ماس و مزایای استفاده از آن در کاشت گیاهان آشنا می‌کنیم.

پیت ماس چیست؟

پیت ماس موادی جامد شبیه خاک  است که در مصارف عمومی باغبانی، گلخانه ای، پرورش گل و … کاربرد دارد. پیت ماس در واقع مواد  فیبری مرده است و زمانی تشکیل می شود که خزه یا همان ماس (moss) و موجودات دیگر مرده در باتلاق های توربی طی چند هزار سال تجزیه میشوند. در واقع معنی لغوی عبارت پیت ماس، خزه تورب است. پیت ماس عمدتا از خزه تشکیل شده است و تجزیه آن در شرایط عدم وجود هوا اتفاق می افتد که فرایند تجزیه را بسیار کند میکند به همین علت است که در واقع چند هزار سال طول میکشد تا خزه تورب تشکیل شود. از آنجایی که این فرایند بسیار کند است، بنابراین پیت ماس جزو منابع تجدید ناپذیر محسوب میشود که علت این موضوع نیز کاملاً مشخص است. چون این ترکیب برای تشکیل و تهیه به زمان بسیار طولانی نیاز دارد.

گاهی اوقات به پیت ماس خزه تورب اسفاگنوم یا پیت ماس اسفاگنوم (sphagnum peat moss ) نیز گفته می شود. علت این است که بیشتر مواد مرده موجود در باتلاق ترب از خزه اسفاگنوم تشکیل شده اند که در بالای باتلاق رشد میکند.  

خاک پیت ماس با آن چه که به عنوان کمپوست به روش خانگی توسط باغداران یا کشاورزان تهیه می شود، متفاوت است.  در خاک پیت ماس سه ماده ارزشمند برای رشد و نمو گیاه یعنی پتاسیم، نیتروژن و کلسیم وجود دارد. در واقع می توان این ترکیب  را بعنوان نقش مکمل یا کود برای گیاه در نظر گرفت. این مکمل برای تکمیل روند کود دهی به گیاه اهمیت بسیار دارد. ضمن اینکه  پیت ماس مزیت های بسیاری نیز نسبت به کودهای حیوانی دارد. این کود آلودگی کمتری از نظر محیطی نسبت به کود حیوانی دارد ضمن اینکه قابلیت ضدعفونی شدن را  نیز دارد .

پیت ماس در جنس، رنگ و بافت های متنوع دیده می شود. این موضوع نیز  به خاطر نوع جانداران متنوعی است که در حال تجزیه شدن هستند. پیت ماس کم وزن بوده و قابلیت جذب آب  آن ، بسیار بالا است . به عنوان مثال پیت ماس قادر به جذب آب به میزان بیست برابر وزن خود می باشد. به همین خاطر در تکثیر گیاهانی که نیاز به زهکشی مناسب و منظم  دارند ، در اولویت قرار دارد، توصیه می گردد. این خاک به دلیل ظرفیت عالی در ذخیره سازی آب یا مواد غذایی برای گیاه ، مورد توجه قرار گیرد.  

مزایای استفاده از پیت ماس

همانطور که در بالا گفته شد، پیت ماس از تجزیه بقایای گیاهی تهیه می‌شود و از این رو سرشار از عناصر غذایی ضروری برای رشد گیاه مانند فسفر، پتاسیم و نیتروژن است و می‌تواند علاوه بر بستر کاشت به عنوان نوعی مکمل کود گیاهی برای گیاهان استفاده شود.  پیت ماس به سبب درصد بالای مواد عالی باعث بالا بردن مواد آلی برای رشد گیاه و حاصلخیزی خاک می شود و تقویت ساختار خاک را به دنبال دارد.

یت ماس ظرفیت بالایی برای نگه داری مواد غذایی و آب دارد. این موضوع سبب آزاد سازی تدریجی مواد مغذی و آب برای گیاه می شود. این ویژگی همچنین باعث حفظ رطوبت مورد نیاز گیاه می‌شود و علاوه بر کمک به رشد بهتر گیاه، باعث صرفه‌جویی در مصرف آب نیز می‌شود. تحقیقات نشان داده است پیت ماس شبیه اسفنج عمل کرده و می‌تواند تا بیست برابر وزن خود آب جذب کند و قادر است به ازای وزن خشک خودش آب را نگهدارد و به تدریج آن را در اختیار گیاه بگذارد.

با اضافه کردن پیت ماس می توان زهکشی را برای خاک های سنگین بهبود بخشید و به ریشه دوانی کمک کرد.

با استفاده از پیت ماس بعنوان بستر کشت ، کود در دل خاک ذخیره می شود و از دسترس گیاه خارج نمی گردد.

استفاده از پیت ماس ، به دلیل حفظ رطوبت و بهبود ساختمان خاک سبب میگردد تا مقاومت خاک در برابر فرسایش  افزایش یابد. 

پیت ماس زمینه اتصال و چسبندگی بین بافت شنی و سبک را فراهم خواهد کرد. استفاده از پیت ماس در خاک‌های متراکم، سنگین و رسی به نرم و سست شدن خاک و رشد بهتر ریشه کمک می‌کند و درصد هوای لازم خاک را تامین می‌کند.

• پیت ماس دارای مقادیر زیادی از مواد آلی می باشد و  استفاده از ان سبب بهبود خاک می شود . همچنین پیت ماس دارای قدرت زیادی جهت جذب و نگهداری آب می باشد .
• پیت ماس به علت تجزیه‌های طولانی مدت آلودگی‌های محیطی بسیار کمتری نسبت به دیگر بستر‌های کاشت الی مانند کمپوست دارد و با روش‌های مختلفی نیز می‌توان آن را ضدعفونی کرد.
• یکی از کاربرد‌های خاک پیت ماس در کشاورزی، استفاده از آن برای اسیدی کردن خاک‌های قلیایی است. قلیایی بودن خاک باعث کاهش دسترسی عناصر غذایی برای ریشه گیاه می‌شود و استفاده از پیت ماس باعث کاهش PH و در نتیجه افزایش دسترسی عناصر غذایی برای گیاهان می‌شود

انواع پیت ماس موجود در بازار

پیت ماس را می‌توان در رنگ‌ها (سیاه، قهوه‌ای و سفید)، جنس‌ها و بافت‌های مختلفی در بازار یافت. تفاوت پیت ماس با رنگ‌های مختلف در میزان مواد آلی و بافت آن است. همچنین انواع مختلف پیت ماس بر اساس سایز بافت آنها می‌باشد که برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال اغلب از نوع دانه ریز و متوسط پیت ماس به منظور کاشت بذر کاکتوس استفاده می‌شود. به دلیل اینکه پیت ماس از لاشه گیاهی تهیه می‌شود، سرشار از عناصر مغذی مانند فسفر، پتاسیم و نیتروژن است که در بافت گیاهان یافت می‌شود. بنابراین به عنوان یک مکمل کود گیاهی استفاده می‌گردد.

تفاوت پیت ماس و کوکوپیت

کوکوپیت در مقایسه با پیت ماس آب بیشتری نگهداری می‌نماید اما پیت ماس از مواد آلی برخوردار بوده که از بقایای نوعی خزه تهیه می‌شود. این ماده شبیه اسفنج عمل کرده و آب را تا 20 برابر وزن خود در بافت خود نگه می‌دارد، در نتیجه رطوبت خاک بالا رفته و صرفه جویی قابل توجه در مصرف آب و عدم آبشویی مواد غذایی موجود در خاک را در پی دارد و ضمن اصلاح خاک از سفت شدن و فشردگی آن جلوگیری می‌نماید. پیت ماس در عین حال در مورد خاک‌های سست، بر عکس عمل نموده و آن‌ها را فشرده میکند . از اینرو برای رشد گیاه بستری مناسب را فراهم می آورد . همچنین درصد هوای لازم خاک را تأمین می کند و موجب بهبود کیفیت و کمیت محصول می‌گردد.

موارد مصرف

پیت ماس معمولا برای کاشت و نگهداری این گیاهان کاربرد دارد:

• کاشت گل و گیاه آپارتمانی
• کاشت گیاهان زینتی
• کاشت کاکتوس‌ها
• کاشت بن سای
• کاشت و نگهداری بنفشه آفریقایی
• کاشت و پرورش قارچ
• کاشت کاج مطبق
• کاشت سبزیجات
• کاشت چمن
• تولید نشاء
• مناسب برای گلخانه های خیار ، گوجه و سایر محصولات گلخانه ای
• جابجایی درخت